O fis Hydref 2025 ymlaen y maes llafur ar gyfer yr oedolion fydd cyfrol Codi’r Llen, sy’n ein tywys ar daith 40 sesiwn, yn edrych ar rai o ferched arwrol yr Hen Destament. Cyhoeddwyd y gyfrol, sy’n gyfieithiad o Unveiled 2 flynedd yn ôl, ac mae’n dda cael cyfle i’w ddefnyddio fel ffrwyth astudiaeth dros y flwyddyn nesaf. Yn ychwanegol i’r gyfrol ei hun, bydd myfyrdod a chyfres o gwestiynau hefyd yn ymddangos yn wythnosol yn Cenn@d a’r Tyst, i’n cyfeirio ar hyd y daith.

Mae rhai o ferched yr ysgrythurau Hebraeg yn adnabyddus, ond prin fod llawer o’r lleill yn cael eu cofio. Hyd yn oed pan maent, nid ydym yn oedi’n ddigon hir i feddwl beth y gallwn ei ddysgu ganddynt. Mae Codi’r Llen, sydd wedi’i ysgrifennu gyda didwylledd a hiwmor ac wedi’i ddarlunio gan waith celf trawiadol artist ifanc o Rydychen, yn archwilio storïau 40 o ferched mewn 40 o ddyddiau. Gorffennir pob myfyrdod drwy ei gymhwyso’n fyr i fywyd bob dydd, arweiniad i’w ystyried ymhellach a gweddi.

Cyhoeddwyd y llyfr yn Gymraeg fel prosiect gyda chriw Tabernacl Caerdydd, gyd Ruth Davies yn llywio’r prosiect ac yn gweithredu fel golygydd.

Cyflwyniad yr awdur, Clair Haynes:

Daeth y llyfr hwn i fod oherwydd anwybodaeth. Ychydig flynyddoedd yn ôl, roeddwn mewn siop yn trefnu i gael fframio lluniau pan wnaeth y perchennog, o weld fy ngholer wen, y gosodiad sy’n gwneud i arweinwyr eglwysig grynu: ‘Fe fyddwch yn gwybod yr ateb i hyn gan eich bod yn ficer.’ Y cwestiwn a ofynnodd oedd, ‘Miriam yw enw cariad fy mab, ac rwy’n gwybod ei bod yn y Beibl – ond pwy oedd hi?’ Roedd yn gwestiwn da, ond roeddwn yn petruso. Gwyddwn fod a wnelo hi rywbeth â Moses, ond dim llawer mwy. Daeth cwsmer arall i mewn, ac felly cymerais y cyfle i guddio y tu ôl i’r fframiau er mwyn cael gwglo ei gwestiwn!

Deuthum oddi yno yn benderfynol o ddarganfod mwy am Miriam a hefyd holl ferched eraill yr ysgrythur, a gosodais her i mi fy hun i ysgrifennu am ferch o’r Beibl bob dydd dros 40 niwrnod y Grawys a’i wneud yn flog. Pan ddechreuais roeddwn wedi bwriadu defnyddio merched y Testament Newydd yn ogystal, ond fe ddarganfyddais fod yna gymaint o ferched ffantastig yn yr Hen Destament ac fe benderfynais, yn hytrach, ganolbwyntio arnynt hwy.

Mae yna ragdybiaeth fod merched yn cael eu hanwybyddu yn arw yn yr ysgrythurau Hebraeg, a phan ysgrifennir amdanynt maent ar yr ymylon ac yn gymeriadau braidd yn ddau-ddimensiwn: dan len dirgelwch, wedi’u cuddio o’r golwg neu ar y cyrion. Mae hyn yn sicr yn wir am rai merched, ond mae yna lawer o rai eraill sydd yn ganolog i’r stori, yn gymhleth ac yn cael eu defnyddio gan Dduw mewn dulliau anghyffredin. Drwy’r merched hyn, darganfyddais fy mod yn gallu deall rhannau o’r Beibl oedd wedi ymddangos yn ddirgelwch cynt. Er bod eu byd yn cael ei reoli gan ddynion mor aml, roedd gan lawer o’r merched hyn ddewisiadau roeddynt yn gallu eu gwneud o fewn cyfyngiadau eu cymdeithas batriarchaidd. Ambell dro roedd y dewisiadau hyn yn cael dylanwad arnynt hwy eu hunain a’u teuluoedd, ac ar adegau eraill daethant ag achubiaeth neu ddinistr i gymuned gyfan, a hyd yn oed newid trefn hanes.

Yn hytrach na threfnu storïau’r merched hyn yn gronolegol o Genesis ymlaen, penderfynais eu grwpio o amgylch themâu oedd yn eu hamlygu eu hunain, megis mamolaeth, gwaith, perthynas a grym. Ni ddylem anwybyddu’r storïau mwy annymunol chwaith, oherwydd maent yn ein hatgoffa bod yna ddioddef a phoen yn ganolog i’r cyflwr dynol, a’r angen am gariad achubol Duw fel y datguddiwyd inni’n llawn drwy Iesu. Gyda hyn mewn golwg, rwyf wedi cynnwys myfyrdod a gweddi ar ddiwedd pob pennod sydd, gobeithio, yn rhoi storïau’r merched hyn mewn cyd-destun.

Nid bwriad y llyfr hwn yw bod yn astudiaeth ddofn ddiwinyddol; mae yna lawer sy’n fwy cymwys na fi wedi gwneud hynny eisoes. Fy ngobaith yw y byddwch drwy ddarllen y storïau a mwynhau delweddau hardd Micah yn dod i adnabod rhai o’r merched hyn yn well a darganfod, er eu bod wedi byw gannoedd o flynyddoedd yn ôl, bod eu storïau mor anhygoel o gyfoes. Mae gan y merched hyn frwydrau’n ymwneud â pherthynas, cystadleuaeth rhwng brodyr a chwiorydd, heriau ariannol a materion ffrwythlondeb. Mae ganddynt hefyd ddoniau rhyfeddol, sgiliau, ffydd a dewrder.

Drwy godi’r llen ar storïau’r merched rhyfeddol hyn a’u dewisiadau, fy ngobaith yw y gallwn ddod i ddysgu mwy amdanynt a hefyd dod i wybod mwy am gariad helaeth Duw tuag atom ni a phawb arall. Rwyf wedi dysgu cymaint gan y merched hyn ac rwy’n gobeithio y gwnewch fwynhau darllen amdanynt gymaint ag y gwnes i fwynhau ysgrifennu amdanynt.

Y merched y byddwn yn eu cyfarfod bydd:

1. Efa: y dewis cyntaf 
2. Hagar: gweld a chlywed 
3. Sara: o dan y coed deri
4. Rebeca: ffydd a ffafriaeth 
5. Jochebed: y fam ddirgel 
6. Hanna: yr un a gododd 
7. Rispa: fe gadwodd wylnos 
8. Y weddw o Sareffath: rhoi a derbyn 
9. Miriam: y broffwydes lawen 
10. Debora: y farnwres ryfelgar
11. Hulda: proffwydes barn 
12. Rachel: y chwaer gafodd ei charu 
13. Lea: y chwaer arall 
14. Naomi: chwerwfelys 
15. Ruth: calon feddal, traed caled 
16. Y Mrs Samson gyntaf 
17. Merch Jefftha: addewid farwol 
18. Michal: caru a chasáu 
19. Merched Seloffehad: grym merched 
20. Jael: marwol mewn pabell 
21. Abigail: llysgennad yr anialwch 
22. Brenhines Sheba: ceisydd doethineb 
23. Esther: ar gyfer y fath amser â hwn
24. Gwraig Lot: y ferch a droes 
25. Gwraig Potiffar: yr hudoles 
26. Delila: pam, pam, pam? 
27. Jesebel: ei barnu’n annheg? 
28. Athaleia: y frenhines ddialgar 
29. Dina: anrhydedd neu gywilydd? 
30. Tamar: cwymp a chyfiawnder
31. Bathseba: harddwch a’r bwystfil 
32. Fasti: #FiHefyd
33. Swsanna: y mae’n gyfyng arnaf 
34. Siffra a Pua: y bydwragedd gwrthryfelgar 
35. Rahab: putain, arwres neu’r ddau?
36. Cyfryngwraig Endor: mynd yr ail filltir
37. Abisag y Sunamees: y tyst tawel
38. Y wraig Sunamees: gobaith cynyddol
39. Morwyn Naaman: cyngor dewr
40. Merched Salum: dewch, adeiladwn

“Pan fyddaf yn cwrdd â merched yn fy eglwys a’m cymuned, rydw i’n gweld unigolion sy’n ddewr, gonest, ffyddlon, gweithgar, creadigol, clyfar – ac amherffaith, fel fi! A dyna’n union y math o ferched yr ydw i’n cwrdd â nhw yn nhudalennau’r ysgrythurau Hebraeg. Diolch i bawb a gyfieithodd y gyfrol feddylgar ac ymarferol hon i’r Gymraeg, i’n hatgoffa bod lle pwysig ac arbennig i ferched yng nghynllun Duw, nid yn unig yn nhudalennau’r Beibl ond hefyd ym mywyd ein heglwysi a’n capeli dros Gymru heddiw.”
Y Parchedig Ddr Rosa Hunt, Gweinidog Capel y Tabernacl Caerdydd a Thiwtor yng Ngholeg Bedyddwyr Caerdydd

“Mae’r gwragedd sy’n camu allan i’n cyfarfod o dudalennau’r llyfr hwn yn cynnwys y rhai sy’n hysbys a’r rhai sydd bron yn anhysbys. Mae rhai o’u straeon yn gorlifo â goleuni a gobaith; mae eraill yn drwm â phoen a thywyllwch. Beth bynnag, gall pob un ohonynt gysylltu – hyd yn oed yn rhannol – â’n bywydau ein hunain. A dyma’r rheswm: ynom a thrwom, rydym yn darganfod yr un Duw yr ydym ni’n ei geisio a’i foli, ein Duw sy’n gweld, sy’n gwrando, sy’n darparu – a charu.”
Y Parchedig Ganon Naomi Starkey, Arweinydd Tîm Ardal Weinidogaeth Bro Padrig ac Efengylydd Arloesi ar gyfer gogledd Ynys Môn

Copi caled gan gwales.com:
Codi’r Llen

Copi digidol PDF i’w lawrlwytho:

Codi’r Llen – Merched yr Hen Destament a’u Dewisiadau
Dyma gyfrol sy’n archwilio storïau 40 o ferched o’r Hen Destament drwy fyfyrdodau byr a gweddïau.

£9.99 – Ychwanegu i'r fasged (PDF) Checkout Added to cart

Arweiniad gan gyfrolau newydd Gareth Lloyd Jones
O fis Medi 2024 ymlaen, bydd y maes yn seiliedig ar y ddwy gyfrol Dehongli Bywyd a Gwaith Moses, a Dehongli Bywyd Ruth a Llyfr y Pregethwr, sef y cyfrolau nesaf yn y gyfres hon gan yr Athro Gareth Lloyd Jones.

Byddwn yn troi i gyfeiriad Ruth yn gyntaf, ac yna, yn 2025, yn astudio’r ail gyfrol sef Dehongli Bywyd a Gwaith Moses.

Yn ychwanegol at y cyfrolau hyn, fe fydd yna gyflwyniad byr i’r wers ac ambell sylw perthnasol a chyfoes yn cael eu cynnwys o fewn tudalennau’r papurau enwadol. Yn 2024/25 bydd y gwersi hyn yn cael eu paratoi yn wythnosol ar gyfer Cenn@d a’r Tyst. Y Parchg. Bryn Williams, Pwllheli, fydd yn gyfrifol am baratoi rhain.

Mae’r llyfrau ar gael yn eich siop lyfrau lleol neu mae modd eu prynu fel PDF digidol.

Y maes llafur ar gyfer oedolion rhwng Medi 2023 a Mehefin 2024 fydd y gyfrol Gair Duw ar Waith gan Denzil I. John. Yn ystod y flwyddyn byddwn yn trafod llawer o fudiadau sy’n gwneud gwaith pwysig yn ein heglwysi ac yn ein cymunedau, ac yn dangos efengyl Iesu Grist ar waith yn y byd. Mae’r esboniad Gair Duw ar Waith ar gael yma (gwales.com) yn ogystal cyhoeddir crynodeb o’r wers yn Cenn@d yn wythnosol gyda chwestiynau pwrpasol wedi eu creu gan Denzil ar ein cyfer.

Arweiniad gan gyfrolau newydd Gareth Lloyd Jones
O fis Medi 2022 ymlaen, bydd y maes yn seiliedig ar y gyfrol Dehongli Bywyd a Gwaith Abraham, gan ddilyn y llyfr cyntaf mewn cyfres newydd gan yr Athro Gareth Lloyd Jones, sy’n ddilyniant i gyfres boblogaidd Elfed ap Nefydd Roberts, ‘Dehongli …’ ar y Testament Newydd.

Byddwn yn troi i gyfeiriad Abraham yn gyntaf, ac yna, yn 2023, yn astudio’i ail gyfrol yn y gyfres, sef Dehongli Bywyd a Gwaith Esther a Jona, cyn gorffen gyda Dehongli Bywyd a Gwaith Moses.

Yn ychwanegol at y cyfrolau hyn, fe fydd yna gyflwyniad byr i’r wers ac ambell sylw perthnasol a chyfoes yn cael eu cynnwys o fewn tudalennau’r papurau enwadol. Am 2022/23 mi fydd y gwersi hyn yn cael eu paratoi yn wythnosol ar gyfer y Cennad a’r Tyst gan y Parchedig Meirion Morris, Llandysul.

Mae’r llyfr ar gael yn eich siop lyfrau lleol neu mae modd ei brynu fel PDF digidol yma.

Cymeriadau’r Testament Newydd
Mae’r myfyrdodau hyn wedi cael eu paratoi gan y Parch Denzil John, gweinidog ffyddlon Eglwys y Tabernacl yng Nghaerdydd. Dyma’r gwersi sydd wedi eu cyhoeddi fel rhan o’r gyfres: